ΝΕΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ Η διαχείριση του Μακεδονικού Ζητήματος από την τέταρτη εξουσία (1903-1908)

Η διαχείριση του Μακεδονικού ζητήματος

Το Μακεδονικό Ζήτημα συνεχίζει να απασχολεί την ελληνική κοινωνία, εν έτει 2019, να προκαλεί εντάσεις, διαμάχες, να διχάζει, αλλά και να ενώνει. Η Μακεδονία, γεωγραφικός όρος πρωτίστως, έχει αποκτήσει στο πέρασμα της ελληνικής ιστορίας διαστάσεις εθνικές και κατεξοχήν ιστορικές. Ο Μακεδονικός Αγώνας (1903-1908) σηματοδοτεί την αφετηρία των εθνικών της διαστάσεων και αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα ιδεολογικής χρήσης μιας ιστορικής περιόδου για τη διαμόρφωση εθνικής συνείδησης στην αθηναϊκή κοινή γνώμη. Ο έντυπος δημοσιογραφικός λόγος, παρόλο που δεν διαθέτει ανάλογη δύναμη με αυτή που έχει αποκτήσει στη σύγχρονη εποχή, επιστρατεύεται σε μια περίοδο κρίσης, προκειμένου να ενισχύσει το μεγαλοϊδεατικό αφήγημα.

Παρακολουθώντας τις εξελίξεις, πριν και μετά τη συμφωνία των Πρεσπών, καθώς και τον ρόλο των Μ.Μ.Ε., που θεωρείται ότι μπορούν ακόμη και να διατυπώσουν ιστορικές κρίσεις εν ονόματι της μίας και μοναδικής ιστορικής αλήθειας, ανέσυρα τη συγκεκριμένη μελέτη, την οποία είχα εκπονήσει ως διπλωματική εργασία, το 2010, στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού προγράμματος Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου.

Διαβάζοντάς την ξανά, θεώρησα σκόπιμο να τη δημοσιεύσω, προκειμένου να αναδειχθεί η αξία του δημοσιογραφικού λόγου για την αναζήτηση της ιστορικής αλήθειας καθώς και η συμβολή του στη διαχείριση «εθνικών ζητημάτων», όπως το Μακεδονικό.

Με τη συγκεκριμένη μελέτη, μάς δίνετε η ευκαιρία να παρακολουθήσουμε πώς δύο αθηναϊκές εφημερίδες η Ακρόπολις και το Εμπρός παρουσιάζουν τον Μακεδονικό Αγώνα στην καθημερινή τους ειδησεογραφία. Στο πλαίσιο της πολιτικής προσέγγισης του Μακεδονικού Ζητήματος, διαμορφώνουν πολιτικές απόψεις-θέσεις, ασκούν κριτική στην κυβέρνηση ή στα κόμματα τις αντιπολίτευσης, διατυπώνουν προτάσεις για την επίλυση του προβλήματος και επιχειρούν να προσδιορίσουν τις βλέψεις όλων των εμπλεκόμενων ανταπαιτητών. Στο πλαίσιο της ιδεολογικής αναζήτησης, επιχειρούν να εντάξουν τη Μακεδονία στο εθνικό αφήγημα, διαπιστώνοντας τη χρήση ή την κατάχρηση της ιστορίας από τον δημοσιογραφικό λόγο και τη σύνδεση των αλυτρωτικών διεκδικήσεων με την ενίσχυση της μεγαλοϊδεατικής ιδεολογίας και τον προσδιορισμό των εχθρών του Ελληνισμού.

Δεν είναι τυχαία η επιλογή να παρατεθούν αυτούσια αποσπάσματα της καθημερινής αυτής ειδησεογραφίας, προκειμένου ο αναγνώστης να έρθει σε επαφή και να αντιληφθεί, χωρίς παρεμβάσεις, την επιρροή του δημοσιογραφικού λόγου των συγκεκριμένων εντύπων στην αθηναϊκή κοινή γνώμη της εποχής του Μακεδονικού Αγώνα.

Αξίζει να προβληματιστούμε για το πώς οι δύο αυτές καθημερινές και με μεγάλη κυκλοφορία εφημερίδες επιχειρούν να επηρεάσουν την αθηναϊκή κοινή γνώμη, διαμορφώνοντας τις αντιλήψεις της για το Μακεδονικό Ζήτημα. Ίσως αυτός μας ο προβληματισμός αποβεί χρήσιμος, για να αντιληφθούμε ότι και σήμερα τα ΜΜΕ, στο πλαίσιο του ρόλου τους ως «τέταρτη εξουσία», χρησιμοποιούν τα ποικίλα μέσα που διαθέτουν, προκειμένου να διαχειριστούν πολιτικά, ανάλογα με τα συμφέροντά τους, αλλά και να επηρεάσουν ιδεολογικά τη διαμόρφωση απόψεων, ακόμη και συνειδήσεων. Τότε μπορεί να αντιληφθούμε ότι δεν είναι αρκετή η παρακολούθηση της ειδησεογραφίας στον τύπο, έντυπο ή ηλεκτρονικό, για την απόκτηση ιστορικής γνώσης και τη διαμόρφωση ιστορικής συνείδησης.

Για τους παραπάνω, λοιπόν, λόγους οφείλω ιδιαίτερες ευχαριστίες στις εκδόσεις Φυλάτος που αποδέχτηκαν και αγκάλιασαν από την πρώτη στιγμή την έκδοση αυτού του πονήματος. Πρωτίστως θα ήθελα να ευχαριστήσω τη σύμβουλο σπουδών και επιβλέπουσα της μεταπτυχιακής μου διατριβής, κα Λίνα Λούβη, αναπληρώτρια καθηγήτρια του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου για τις επιτυχείς παρεμβάσεις και τα ενδιαφέροντα σχόλιά της κατά τη διάρκεια της συγγραφής. Χρωστώ όμως και ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους τους καθηγητές μου του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ που με δίδαξαν πώς να προσεγγίζω κριτικά τις ιστορικές πηγές, αλλά και πώς να τις αξιοποιώ δημιουργικά για την αναζήτηση της ιστορικής αλήθειας.
Δημήτρης Βασιλείου

ISBN 978-618-5318-79-6
ΣΕΛΙΔΕΣ 218
ΕΚΔΟΣΗ
ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ Δημήτρης Βασιλείου
ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΝΤΥΠΟΥ Πολυτελής ασπρόμαυρη έκδοση τυπωμένη σε λευκό χαρτί
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ Πολιτισμός, ανθρωπιστικές, οικονομικές & κοινωνικές επιστήμες | Ιστορική μελέτη

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΡΟΛΟΓΙΚΌ ΣΗΜΕΊΩΜΑ 9
ΕΙΣΑΓΩΓΉ  11

Α. ΙΣΤΟΡΙΚΉ ΑΝΑΣΚΌΠΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΎ ΖΗΤΉΜΑΤΟΣ 17
1. Ως την έναρξη του Μακεδονικού Αγώνα 17
2. Στη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα (1903-1908) 26
3. Στο πλαίσιο της εθνικής ιστοριογραφίας: 43
Το Μακεδονικό Ζήτημα στον Κ.Δ. Παπαρρηγόπουλο 43
Β. ΠΟΛΙΤΙΚΗ & ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ 47
1. Η πολιτική άποψη-θέση για το Μακεδονικό Αγώνα 47
2. Η κριτική στην κυβέρνηση και στους Έλληνες πολιτικούς 55
3. Οι προτάσεις για την επίλυση του Μακεδονικού Ζητήματος 61
4. Οι Ανταπαιτητές 72
α. Η ελληνική κυβέρνηση 72
β. Ο Ελληνομακεδόνας αντάρτης 77
γ. Ο Βούλγαρος κομιτατζής 86
δ. Ο Οθωμανός κυρίαρχος 97
ε. Το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως 108
στ. Ο Ρουμάνος συνδιεκδικητής 116
ζ. Ο Σέρβος συνδιεκδικητής 124
η. Οι Μεγάλες Δυνάμεις 127
Γ. Η ΕΘΝΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ 143
1. Η χρήση της Ιστορίας 145
2. Η Μεγάλη Ιδέα 150
α. Το Έθνος 151
β. Αλυτρωτισμός & Μεγάλη Ιδέα 154
γ. Μεγάλη Ιδέα & Πολιτική 157
3. Οι εχθροί του Ελληνισμού 163
α. Ο Βούλγαρος 164
β. Ο Τούρκος 170
γ. Ο Ρουμάνος 174
δ. Ο Σέρβος 177
ε. Ο Αλβανός 181
στ. Ο Ευρωπαίος 184

ΕΠΙΛΟΓΟΣ 193

ΠΗΓΕΣ 199

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α΄ 204
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β΄ 205
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ΄ 216

ΛΊΓΑ ΛΌΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΥΓΓΡΑΦΈΑ

Ο Δημήτρης Βασιλείου σπούδασε Ιστορία – Αρχαιολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Κατέχει Msc στη Νεότερη & Σύγχρονη Ιστορία, Med στην Εκπαιδευτική Διοίκηση και είναι υποψήφιος διδάκτωρ του τμήματος Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Από το 2003 υπηρετεί ως φιλόλογος καθηγητής στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Έχει παρακολουθήσει σεμινάρια επιμόρφωσης για τις ιστορικές σπουδές στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και έχει συμμετάσχει ως εισηγητής σε επιστημονικά συνέδρια και ημερίδες. Συνεργάστηκε ως ειδικός επιστήμονας – εμπειρογνώμονας με το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής στη συγγραφή και εκπόνηση “Οδηγού για τον Εκπαιδευτικό” για το μάθημα της Ιστορίας της Α΄Λυκείου, αλλά και εκπαιδευτικού υλικού για το μάθημα της Καλλιτεχνικής Παιδείας – Θεατρολογίας. Επίσης, έχει συνεργαστεί με το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας στην εφαρμογή ψηφιακών σεναρίων Νεοελληνικής Γλώσσας στη σχολική τάξη.