Ο Νίκος Καζαντζάκης είναι ίσως, ο πιο γνωστός και πολυσυζητημένος νεοέλληνας συγγραφέας και ο πιο πολυμεταφρασμένος και παγκοσμίως γνωστός λογοτέχνης μας μαζί με τον Καβάφη. Για το έργο του, ιδιαίτερα το πεζογραφικό των μυθιστορημάτων του, έχουν γραφεί εκατοντάδες μελέτες και βιβλία από ελληνιστές, φιλόλογους, γραμματολόγους, φιλοσόφους και ερευνητές, και εδώ, στη χώρα μας, και στο εξωτερικό. Θεωρείται οικουμενικός συγγραφέας, μεγάλου βεληνεκούς και διαμετρήματος. Το 2017 καθιερώθηκε ως έτος Καζαντζάκη, και πολλές εκδηλώσεις και διαλέξεις έγιναν, μαζί με την κινηματογραφική βιογραφική ταινία του Γιάννη Σμαραγδή, που προβάλλεται στους κινηματογράφους.

Τι, καινούριο, θα είχε λοιπόν, να προσφέρει ένα άλλο βιβλίο για τον Καζαντζάκη, μέσα σε τόσα που έχουν ήδη γραφεί, δημοσιευτεί και συνεχίζουν να γράφονται;

Το βιβλίο του Δημήτρη Τσινικόπουλου, «Οι Πνευματικοί Πατέρες του Νίκου Καζαντζάκη», που μόλις εκδόθηκε στην Ελληνική (ενώ πριν από λίγους μήνες κυκλοφόρησε στην Αγγλική), έρχεται να καλύψει ένα κενό. Γιατί, παρά τα όσα γράφτηκαν για τον μεγάλο Κρητικό συγγραφέα, υπάρχουν ακόμα θέματα προς διερεύνηση και συζήτηση, λόγω της ποικιλομορφίας και αντιφατικότητας του έργου του, και της προκλητικότητας της φιλοσοφίας του, της λεγόμενης «κρητικής  ματιάς».

Ο Καζαντζάκης, στα βιβλία του και στις επιστολές του, αποκαλύπτει ότι οι πνευματικοί του πατέρες, αυτοί δηλαδή που τον επηρέασαν βαθιά στη διαμόρφωση της κοσμοβιοθεωρίας του, υπήρξαν πέντε: Όμηρος, Βούδας, Νίτσε, Μπερξόν και Χριστός. Σε μερικές περιπτώσεις κατονόμαζε και τον Λένιν και τον Ζορμπά. Ωστόσο, η φιλοσοφική του σχεδία είναι πολύ πιο σύνθετη. Διότι, δέχθηκε μεγάλες επιρροές και από άλλες σφαίρες, που ο ίδιος αποφεύγει να κατονομάσει. Εδώ, έγκειται και η πρωτοτυπία της έρευνας του Δημήτρη Τσινικόπουλου. Ο συγγραφέας, αφού, εξετάσει στο πρώτο μέρος του βιβλίου του, τους γνωστούς και αναγνωρισμένους από τον ίδιο τον Καζαντζάκη ‘μέντορές’ του, προχωράει στο δεύτερο μέρος, να καταδείξει ποιοι υπήρξαν οι «μυστικοί» του πατέρες, απ’ τους οποίους διδάχτηκε πολλά. Το νυστέρι της έρευνας προχωράει βαθιά. Συγκρίνει κείμενα, φέρνει στο φως νέα κοιτάσματα, αντιπαραβάλλει, επισημαίνει, υποδεικνύει σκέψεις και φράσεις του Καζαντζάκη που είναι ξένης και ποικίλης προέλευσης. Σκέψεις που προέρχονται από υπαρξιακούς στοχαστές ή μεταφυσικούς συγγραφείς, όπως είναι ο Τολστόι, ο Ντοστογιέφσκι, ο Κίρκεγκωρ κ. άλλ. Αλλά, και από ματεριαλιστές, όπως είναι ο Δαρβίνος που τον επηρέασε κατά τον ειδικό ερευνητή του Καζαντζάκη Πήτερ Μπην τα μέγιστα, και από τους Βυζαντινούς Πατέρας (Μάξιμος Ομολογητής κ.ά.) και τα συναξάρια που άκουγε και μελετούσε από μικρός, και από τη Δυτική παράδοση, όπως είναι ο Φραγκίσκος της Ασίζης, για τον οποίο αφιέρωσε ολόκληρο μυθιστόρημα (Το Φτωχούλη του Θεού).

Ο Καζαντζάκης επηρεάστηκε ακόμη από τη Βίβλο, τα Απόκρυφα Ευαγγέλια, καθ’ ομολογίαν της συζύγου του Ελένης, αλλά κυρίως, από τη θεοσοφία της Έλενας Μπλαβάτσκυ και από τον ελευθεροτεκτονισμό στον οποίο από νωρίς ήταν μυημένος και εντεταγμένος.

Ο Δημήτρης Τσινικόπουλος κάνει μια επισταμένη αντιπαραβολή των δοξασιών της θεοσοφίας και του τεκτονισμού, με τις ιδέες που προβάλλει ο Καζαντζάκης δια στόματος των ηρώων του, στα μυθιστορήματά του «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» κ.ά., και, ιδιαίτερα, στον «Τελευταίο Πειρασμό», και δείχνει πόσο μεγάλη επιρροή δέχτηκε από την τελευταία αυτή πηγή.

Εδώ, έγκειται και η αξία του βιβλίου. Ο αναγνώστης μέσα σε λίγες σελίδες, έχει μια πανοραμική ακτινογραφία του Καζαντζακικού έργου, με άφθονες πηγές, παραπομπές, σημειώσεις και τεκμηριωμένη ελληνική και ξενόγλωσση βιβλιογραφία. Το βιβλίο συμπληρώνει στο τέλος φωτογραφικό υλικό που διαφωτίζει επαρκώς την προσωπικότητα και τη ζωή του Καζαντζάκη και τεκμηριώνει τις θέσεις του συγγραφέα, ο οποίος βλέπει τον Καζαντζάκη, ως τον πρόδρομο της νέας εποχής, ή ακόμα, και τον εισηγητή της λεγόμενης μετα-αλήθειας, μία λέξη που χρησιμοποιείται πολύ τελευταία παγκοσμίως.