Ονομάζομαι Νίκος Τσεργάς και είμαι σκηνοθέτης, ηθοποιός και δάσκαλος θεάτρου για πάνω από 30 χρόνια.
Το 80% της δουλειάς μου είναι με παιδιά πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Με την ιδιότητά μου αυτή λοιπόν θα μιλήσω για το βιβλίο της κας. Παπαθανασίου πού είναι ξεκάθαρο ακόμη και μέσα από ένα απλό ξεφύλλισμα των σελίδων του, ότι είναι απίστευτα Βιωματικό, για αυτό, και τόσο σπουδαίο.
Είναι ένα βιβλίο γεμάτο πράξεις.

Πράξεις δικές της, των μαθητών της, άλλων Δασκάλων .. που όλες τους όμως έχουν βαπτιστεί στα νερά του Θεάτρου.

Κεφάλαιο Δεύτερο: Το Θέατρο. Οι ρίζες, η ουσία, η σύμβαση, οι θεωρίες. Μην φοβάστε .. δεν θα σας μιλήσω για την ανάγκη ύπαρξης της θεατρικής παράστασης στα σχολεία, είμαι απίστευτα προκατειλημμένος, έχω ανεβάσει πάνω από 130 έργα με παιδιά στα σχολεία.

Το ζουμί σε αυτό το βιβλίο, είναι αυτό που γράφει το εξώφυλλο “κοινωνικός αποκλεισμός στη σχολική τάξη”.

Έτσι ξεκινά και το πρώτο κεφάλαιο.

Με 3 μεγάλες υποκατηγορίες:

1η. Παιδιά οικονομικών μεταναστών
2η. Παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες
3η. Παιδιά με προβλήματα συμπεριφοράς

Και, όχι το βιβλίο αυτό δεν μιλάει για τα παιδιά των μεταναστών.
Ούτε για τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, ή τα πολύ έξυπνα και χαρισματικά, ή τα φτωχά, τα χοντρά, τα ψιλόλιγνα ή αυτά με τα στραβά δοντάκια …
Μιλάει για όλα αυτά τα παιδιά.

Και μιλάει και για μας.

Γιατί ο καθένας από μας βιώνει αποκλεισμούς, κάθε μέρα.

Εγώ μπορώ να παραδεχτώ, πως ακόμη και μέσα στην πολυκατοικία μας δεν έχουμε μάθει να συνεργαζόμαστε, να ακούμε ο ένας τον άλλον, να ακολουθούμε κανόνες ή να βάζουμε σε μία σειρά τα πράγματα και τελικά, να ενεργούμε ομαδικά για την από κοινού απόφαση, για τον κοινό στόχο.

Το θέατρο, όμως, τα απαιτεί όλα αυτά.

Να συνεργαζόμαστε, να ακούμε ο ένας τον άλλον, να ακολουθούμε κανόνες, να ενεργούμε ομαδικά για τον κοινό στόχο.
Η συγγραφέας το γνωρίζει πολύ καλά αυτό. Έχει διαπιστώσει, μέσα από την προσωπική της εμπειρία ως εκπαιδευτικός, την ευεργετική επίδραση των θεατρικών δρώμενων μέσα στην τάξη και στο σχολείο γενικότερα. Παίζοντας θεατρικά παιχνίδια στην τάξη με τα παιδιά, ανεβάζοντας θεατρικές παραστάσεις μέσα στο σχολείο ανακαλύπτει πώς μεταμορφώνονται τα παιδιά, πώς αλλάζει η συμπεριφορά τους, πώς τονώνεται η αυτοπεποίθησή τους και ολοκληρώνεται η αυτοαντίληψή τους.
Γνωρίζει, ότι εξομαλύνονται οι εντάσεις κατά τη διάρκεια αυτών των παιχνιδιών και των προετοιμασιών μιας παράστασης.
Ότι σιγά-σιγά χτίζεται μια αμοιβαία εμπιστοσύνη ανάμεσα στα μέλη της ομάδας. Και η τάξη γίνεται ομάδα, Και οι δάσκαλοι εμψυχωτές.
Κάνει, λοιπόν, αυτό που ένας έμπειρος ψυχολόγος θα έκανε, μαζεύει σε μια τάξη κι άλλους δασκάλους με τα δικά τους έντονα βιώματα και καταθέτουν όλοι τις δικές τους λύσεις.

Συζητούν και καταγράφουν. Και δίνουν λύσεις! Λύσεις που περνάνε μέσα από το ποτάμι που λέγεται θεατρική τέχνη, πρακτικές λύσεις. Που μπορούν να υπάρξουν μόνο μέσα από ένα δρόμο, τη συνεργασία.

Στο τέλος του Τρίτου κεφαλαίου, που μιλάει για την “Θεατρική Αγωγή”, υπάρχει υποκεφάλαιο με τίτλο “η προσφορά”. Από τις σελίδες 115 και 116 αλιεύω τα εξής:

«Έτσι το θέατρο και το θεατρικό παιχνίδι στην εκπαίδευση δίνουν ευκαιρίες για ελεύθερη έκφραση, η οποία είναι βασικό στοιχείο για τη σωστή ανάπτυξη των παιδιών. Παράλληλα, γίνεται ένα σημαντικό παιδαγωγικό εργαλείο για το δάσκαλο, το οποίο τον βοηθά να οδηγεί την τάξη του, να εφευρίσκει τρόπους για να λύνει τα προβλήματα που προκύπτουν. …»

«… Αυτό συμβαίνει επειδή υπάρχει έντονη αλληλεπίδραση μεταξύ των ατόμων που συμμετέχουν. Ο τόπος όπου όλα είναι ένα «συνεχές γίγνεσθαι», όπως τον ονομάζει η Άλκηστις Κοντογιάννη, είναι η ομάδα. …»
«… Καμία άλλη μέθοδος δεν μπορεί να προσφέρει τόσα στον τομέα των διαπροσωπικών σχέσεων, όσα προσφέρει η συνεργασία μέσα στην ομάδα. Οι εκπαιδευτικοί το γνωρίζουν αυτό, γι’αυτό και τα τελευταία χρόνια παρατηρείται να εξαπλώνεται η διδασκαλία σε ομάδες. … »
«… Στην ομάδα ο μαθητής που δυσκολεύεται βρίσκει στήριξη, βρίσκει κίνητρα για να προσπαθήσει, και οι αδυναμίες του απαλύνονται μέσα από τη συνεργασία με τους άλλους.»

Και να, που στη διπλανή σελίδα ξεκινά το 4ο κεφάλαιο με τίτλο «Έρευνα» και 1ο υποκεφάλαιο «ομάδα εστίασης»
Γράφει η κα. Παπαθανασίου: “Η έρευνα στην παρούσα εργασία αποφασίστηκε να γίνει με τη μέθοδο της Ομάδας Εστίασης. …
… Σε σύγκριση με τις άλλες μεθόδους της εμπειρικής Κοινωνικής Έρευνας η Ομάδα Εστίασης είναι μία σχετικά νέα τεχνική. …
… Οι συμμετέχοντες παροτρύνονται μεταξύ τους και οδηγούν την προσοχή τους σε όψεις του θέματος, οι οποίες ήταν έως τότε παραμελημένες.
Στην Ομάδα Εστίασης δημιουργείται μια φιλική και ευχάριστη ατμόσφαιρα, επειδή η διαδικασία παραπέμπει σε καθημερινές συζητήσεις.

Ταυτόχρονα, δεν πιέζεται κανείς να εκφράσει την άποψή του εάν δεν το θέλει.
Δίνει τη δυνατότητα όμως να δημιουργηθεί και αντίλογος.
Προσφέρει περισσότερες πληροφορίες στον ερευνητή και υπάρχει περίπτωση να
εμφανιστούν παράμετροι του θέματος που δεν είχαν προβλεφθεί.

Προέκυψαν δύο θεματικοί άξονες οι οποίοι χώρισαν το αρχικό βασικό ερώτημα στις εξής
δύο επιμέρους ερωτήσεις:

1. Ποιες είναι οι κατηγορίες παιδιών που μπαίνουν στο περιθώριο της σχολικής ζωής
στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση;
2. Μπορεί η Θεατρική Αγωγή με το θέατρο και το Θεατρικό Παιχνίδι μέσα στο σχολείο
να βοηθήσουν στην ένταξη αυτών των παιδιών; …

Επίσης τέθηκαν υποθετικές ερωτήσεις που στοχεύουν στην άντληση πληροφορίας από τον ερωτώμενο για υποθετικές καταστάσεις ή για καταστάσεις και φαινόμενα που μπορεί να λάβουν χώρα στο μέλλον:

«Έχουμε παιδιά τα οποία είναι στο περιθώριο μέσα στη σχολική τάξη;»
«Ποια παιδιά είναι αυτά; Σε ποιες κατηγορίες ανήκουν;»
«Ποιες είναι οι αντιδράσεις ενός τέτοιου παιδιού και ποιος ο ρόλος που αναλαμβάνει;»
«Ποιες είναι οι αντιδράσεις των συμμαθητών του;»
«Τι γίνεται κατά την εφαρμογή ενός Θεατρικού Παιχνιδιού μέσα στην τάξη;»
«Τι συμβαίνει όταν η τάξη προετοιμάζει ένα θεατρικό έργο;»
«Παρατηρούνται αλλαγές στον τρόπο που δουλεύει η τάξη, όταν εφαρμόζουμε Θεατρικό Παιχνίδι;»
«Ποιες είναι οι αλλαγές που παρατηρούνται σε μια τάξη παιδιών που ετοιμάζει μια σχολική παράσταση;»
Για την επεξεργασία του δεύτερου θεματικού άξονα και την καλύτερη εισαγωγή στο
ερώτημα σχεδιάστηκε να γίνει ένα «παιχνίδι» αυτόματης καταγραφής, ένα brain storming.

…

Υπήρχε ένας σχεδιασμός ερωτήσεων πάνω στον θεματικό άξονα, αλλά αυτό που είχε ενδιαφέρον για την έρευνα, ήταν τα ζητήματα που θα προέκυπταν από την αυτόματη καταγραφή και η συζήτηση που θα ακολουθούσε ανάμεσα στους συμμετέχοντες. …

Προσκλήθηκαν για να συμμετέχουν έντεκα άτομα, δύο Σχολικοί Σύμβουλοι δασκάλων, μια Σχολική Σύμβουλος νηπιαγωγών, η Υπεύθυνη της Αγωγής Υγείας της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης που είναι νηπιαγωγός, ένας Διευθυντής Δημοτικού Σχολείου, ο οποίος παραχώρησε μια αίθουσα του σχολείου του για την διεξαγωγή της συζήτησης, μια Μουσικός Δημοτικού Σχολείου και πέντε δάσκαλοι, δύο άντρες και τρεις γυναίκες. …

Αξιοσημείωτο είναι, ότι και οι ίδιοι αποκόμισαν οφέλη από τη συμμετοχή τους στην Ομάδα Εστίασης και δεν αισθάνθηκαν να σπαταλούν άδικα τον χρόνο τους. Μετά το «κλείσιμο» της Ομάδας δεν αναφέρθηκαν σε άλλα θέματα, αλλά συνέχισαν να μιλούν για τα θέματα που είχαν θιχθεί. Ειπώθηκε, μάλιστα, ότι θα μπορούσαν τέτοιες συναντήσεις να μπουν στο κάθε σχολείο, να συζητούν οι δάσκαλοι και ο διευθυντής, να εκθέτουν τις απόψεις τους και
να ανταλλάσσουν τις εμπειρίες τους. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει μέχρι τώρα στα σχολεία στη λήξη του τριμήνου, αλλά οι κουβέντες στρέφονται γύρω από καθαρά πρακτικά θέματα και τα ζητήματα της βαθμολογίας. Τα μέλη της Ομάδας Εστίασης υποστηρίζουν, ότι μια συζήτηση με θέματα που απασχολούν τους δασκάλους στο έργο τους πραγματικά, θα είχε μεγάλα οφέλη για όλους.

Εδώ λοιπόν, η συγγραφέας, εκτός από την επιστημονική τεκμηρίωση, μας διδάσκει βήμα βήμα τον τρόπο να το πραγματοποιήσουμε και εμείς.

Η δασκάλα, δηλαδή, φτιάχνει ένα βιβλίο οδηγό για δασκάλους!

Κρύβει κι άλλον έναν θησαυρό στο τέλος του βιβλίου, οδηγίες βήμα το βήμα για την πραγμάτωση μαθημάτων με θέματα όπως:

Οι πλανήτες

Τα σκουπίδια

Οι διαπροσωπικές σχέσεις

Η διαφορετικότητα

Η διάκριση καταλήξεων ρημάτων και ουσιαστικών στη Β’ Τάξη

Πολλαπλασιασμός και διαίρεση με το 10, το 100 και το 1000 …

Εμπεριέχει μουσικές που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε, ασκήσεις κλπ κλπ .. ΕΤΟΙΜΑ ΟΛΑ!!

Προσφέρει επίσης αντίστοιχη εργασία πάνω στα θεατρικά έργα:

Όρνιθες
Μικρός Πρίγκιπας
Αυγουστιάτικο Φεγγάρι
Όνειρο του Σκιάχτρου

Η βιβλιογραφία που αναφέρεται στο τέλος του βιβλίου, αφορά 92 ελληνόγλωσσους και 22 ξενόγλωσσους τίτλους καθώς και 7 ιστοσελίδες.
Πραγματικά με εντυπωσίασε, το πόσο έξυπνα, η συγγραφέας, σταχυολόγησε και παρέθεσε απόψεις πολλών γνωστών ερευνητών στο χώρο της θεατρολογίας για το παιδί, είτε Ελλήνων είτε ξένων, χωρίς να πλατειάζει. Όλο το βιβλίο έχει αυτό το χάρισμα – δεν πλατειάζει πουθενά!

Πριν κλείσω, θα ήθελα να αναφερθώ στο απόσταγμα των διαλόγων αυτών των εκπαιδευτικών που συμμετείχαν στην Ομάδα Εστίασης.
Άμεσα με μετέφεραν σε αντίστοιχες συζητήσεις με δασκάλους σχολείων με τα οποία συνεργάζομαι. «Απίστευτο», «Επαγγελματισμός» και «Μεταμόρφωση» είναι οι λέξεις που συνήθως αντικατοπτρίζουν τον θαυμασμό και την έκπληξή τους για τους μαθητές τους.

Πράγματι, έτσι γίνεται.

Πράγματι, το χρειάζονται.

Πράγματι, τους ανοίγεται μια πόρτα θεόρατη που θα τους δώσει βήμα. Που θα τους δείξει δρόμους να εκφραστούν και να υπάρξουν.

Και είναι αυτά τα παιδιά, τα «αποκλεισμένα», που το έχουν περισσότερο ανάγκη. Είναι αυτά τα παιδιά που αρπάζουν την ευκαιρία και την σφιχταγκαλιάζουν. Που πεισμώνουν και δεν εγκαταλείπουν.

Τέλος θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας ότι με τη συγγραφέα γνωριζόμαστε πολλά χρόνια, έχουμε συζητήσει πολύ, ξέρω πόσο αγαπάει τα παιδιά, πόσο έχει προσπαθήσει, πόσο είναι αφιερωμένη σε αυτό τον τομέα, και πόσες φορές τον έχει “σπουδάσει”, πραγματικά, στην πράξη, στην τάξη.

Να σας αποκαλύψω επίσης ότι, και εμένα με έχει βοηθήσει στη δουλειά μου – όπως πιστεύω και πάρα πολλούς άλλους.

Και με αυτό το βιβλίο της, συνεχίζει να κάνει το ίδιο. Να Βοηθά. Όσους περισσότερους μπορεί.