Πρόγραμμα «Φίλοι των Βιβλίων» του σχολείου Jenks -εναλλακτική πρόταση

grandpachildtea1

Στο βιβλίο «The Element» του Sir Ken Robinson περιγράφεται το πρόγραμμα φιλαναγνωσίας του σχολείου Jenks σε συνεργασία με το Κέντρο Προστασίας Ηλικιωμένων Grace Living Center. Πρόκειται για μια ιστορία που χαρίζει έμπνευση και συγκίνηση.

Η κ. Ελένη Γαρυφαλάκη μας έδωσε την ευκαιρία μέσα από την μετάφραση του πρωτότυπου κειμένου να γνωρίσουμε ακόμη μια ιστορία του Sir Ken Robinson που μιλά κατευθείαν στο μυαλό και στην καρδιά.

Η άποψη ότι η ζωή είναι γραμμική και μονής κατεύθυνσης οδηγεί προς μια κουλτούρα που διαχωρίζει τους ανθρώπους ανάλογα με την ηλικία. Στέλνουμε τους πολύ νέους σε νηπιαγωγεία και βρεφονηπιακούς σταθμούς σαν ομάδα. Εκπαιδεύουμε τους εφήβους ανά παρτίδες. Βάζουμε τους ηλικιωμένους σε ΚΑΠΗ. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της δυτικής, κυρίως, κουλτούρας.

Κι όμως, υπάρχουν επίσης καλοί λόγοι για να αμφισβητήσει κανείς αυτού του είδους τη διάκριση λόγω ηλικίας. Ένα εμπνευσμένο παράδειγμα είναι το μοναδικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα του σχολείου Jenks, στην περιοχή της Tulsa, στην Οκλαχόμα.

jenks_ok_216Η πολιτεία της Οκλαχόμα έχει ένα εθνικά αναγνωρισμένο πρόγραμμα φιλαναγνωσίας για μικρές ηλικίες, το οποίο προσφέρει μαθήματα σε παιδιά τριών ως πέντε ετών σε ολόκληρη την πολιτεία. Το σχολείο Jenks προσφέρει μια μοναδική παραλλαγή του προγράμματος αυτού. Αυτό προέκυψε όταν ο ιδιοκτήτης κάποιου άλλου οργανισμού που βρισκόταν απέναντι από ένα από τα δημοτικά σχολεία πλησίασε τον επόπτη των σχολείων. Είχε ακούσει για το πρόγραμμα φιλαναγνωσίας και αναρωτήθηκε αν ο οργανισμός του θα μπορούσε να φανεί χρήσιμος. Ο επόπτης απάντησε θετικά στην ιδέα και, αφότου ξεκαθαρίστηκαν κάποιες γραφειοκρατικές διαδικασίες, ξεκίνησε με χαρά η συνεργασία. Ο άλλος οργανισμός ήταν το Κέντρο Προστασίας Ηλικιωμένων «Grace Living Center».

«Στ’ αλήθεια», θα αναρωτηθεί κάποιος, «πώς μπορούν να συνεργαστούν ένα σχολείο προσχολικής αγωγής με ένα ΚΑΠΗ και, μάλιστα, σε πρόγραμμα φιλαναγνωσίας;»

Τους επόμενους μήνες, το σχολείο δημιούργησε μια τάξη προνηπιαγωγείου και νηπιαγωγείου στο κέντρο του Grace Living Center. Γύρω γύρω είχε διαφανείς γυάλινους τοίχους (με ένα κενό στην κορυφή για να επιτρέψει στις παιδικές φωνές να βγουν). Η τάξη αυτή βρισκόταν στο φουαγιέ του κεντρικού κτιρίου. Τα παιδιά και οι δάσκαλοί τους πηγαίνουν στο σχολείο κάθε μέρα, σαν να πρόκειται για οποιαδήποτε τάξη. Επειδή ακριβώς βρισκόταν στο φουαγιέ, οι ένοικοι του κέντρου αυτού περνούσαν μπροστά της τουλάχιστον τρεις φορές την ημέρα για να πάνε στο εστιατόριο.

Μόλις ξεκίνησαν τα μαθήματα, πολλοί ένοικοι του ΚΑΠΗ σταματούσαν για να κοιτάξουν μέσα από τους γυάλινους τοίχους και να καταλάβουν τι συμβαίνει. Κάποιοι ρώτησαν κιόλας κι οι δάσκαλοι τους απάντησαν ότι τα παιδιά μάθαιναν να διαβάζουν. Ένας-ένας, κάμποσοι ηλικιωμένοι ρώτησαν αν και πώς μπορούσαν να βοηθήσουν. Οι δάσκαλοι ήταν πολύ δεκτικοί στη βοήθεια και, σύντομα, έφτιαξαν ένα πρόγραμμα που το ονόμασαν “Book Buddies” (Οι Φίλοι των Βιβλίων).

Το πρόγραμμα αυτό δημιουργούσε ζευγάρια που αποτελούνται από ένα παιδάκι και έναν ηλικιωμένο. Οι παππούδες κι οι γιαγιάδες μπορούσαν να διαβάζουν στα παιδιά, αλλά και να τα ακούνε να τους διηγούνται τις δικές τους φανταστικές ιστορίες με αφορμή το βιβλίο. Η σχέση ήταν αμφίδρομη και διαδραστική.

Το πρόγραμμα είχε κάποια αξιοσημείωτα αποτελέσματα. Ένα ήταν ότι η πλειοψηφία των παιδιών στο Grace Living Center ξεπερνούσαν σε απόδοση τα άλλα παιδιά του σχολείου στα εθνικά τυποποιημένα τεστ ανάγνωσης. Πάνω από το 70% ολοκλήρωναν το πρόγραμμα στην ηλικία των πέντε ετών, διαβάζοντας όπως διαβάζουν οι μαθητές της τρίτης δημοτικού ή και παραπάνω.

cs_nogenerationgaphereΤα παιδιά, όμως, μάθαιναν πολύ περισσότερα απ’ το να διαβάζουν απλά. Όπως κάθονταν μαζί με τον book buddy, έκαναν όμορφες συζητήσεις για διάφορα θέματα και ειδικότερα για τις αναμνήσεις των μεγαλυτέρων από την παιδική τους ηλικία στην Οκλαχόμα. Τα παιδιά ρωτούσαν πράγματα, όπως τι μέγεθος είχαν τότε τα iPods, κι εκείνοι τους απαντούσαν ότι η ζωή τους δεν έμοιαζε καθόλου με τη ζωή που ζουν τα παιδιά σήμερα. Διηγούνταν απίστευτες ιστορίες για το πώς έπαιζαν εκείνοι εβδομήντα, ογδόντα ή και ενενήντα χρόνια πριν. Τα παιδιά μάθαιναν με τρόπο διασκεδαστικό την κοινωνική ιστορία του τόπου τους από ανθρώπους που είχαν δει την πόλη να εξελίσσεται τις τελευταίες δεκαετίες.

 

Οι γονείς έμειναν τόσο ευχαριστημένοι με αυτό το πρόγραμμα, που απαιτείται πια κλήρωση, ακριβώς επειδή η ζήτηση για τις εξήντα θέσεις είναι τόσο υψηλή.

Κάτι άλλο επίσης συνέβη στο Grace Living Center: η φαρμακευτική αγωγή που λάμβαναν οι ηλικιωμένοι έπεσε κατακόρυφα. Πολλοί από τους ηλικιωμένους του προγράμματος έκοψαν τελείως ή ελάττωσαν τα φάρμακά τους.

Γιατί συνέβη αυτό; Επειδή οι ενήλικες που συμμετείχαν στο πρόγραμμα επέστρεψαν στη ζωή. Αντί να χάνουν τις μέρες τους περιμένοντας το αναπόφευκτο, είχαν ένα λόγο για να σηκώνονται το πρωί και έναν ανανεωμένο ενθουσιασμό για το τι μπορεί να τους φέρει η μέρα. Καθώς επανασυνδέονταν με τη δημιουργική τους ενέργεια, κυριολεκτικά ζούσαν περισσότερο.

Και τα παιδιά, όμως, έμαθαν κάτι σπουδαίο. Κάθε τόσο οι δάσκαλοι χρειαζόταν να τους πουν ότι κάποιος από τους φίλους τους (book buddies) δε θα ξανάρθει, ότι το άτομο αυτό έφυγε. Έτσι, τα παιδιά άρχισαν να καταλαβαίνουν σε τρυφερή ηλικία ότι η ζωή έχει τους δικούς της ρυθμούς και κύκλους και ότι ακόμα και οι άνθρωποι με τους οποίους έρχονται κοντά είναι κομμάτι αυτού του κύκλου.

Με κάποιο τρόπο, το Grace Living Center έχει επαναφέρει μια αρχαία, παραδοσιακή σχέση μεταξύ των γενεών.
Οι πολύ νέοι και οι πολύ γέροι πάντα είχαν μια σχεδόν μυστικιστική σύνδεση. Φαίνεται να καταλαβαίνουν πολύ καλά ο ένας τον άλλο με έναν ουσιαστικό, συχνά αμίλητο τρόπο. Η πρακτική μας στη Δύση συχνά είναι να κρατάμε αυτές τις δυο γενιές μακριά τη μία απ’ την άλλη.

Το πρόγραμμα «Φίλοι των Βιβλίων» δείχνει με έναν απλό κι όμως βαθύ τρόπο τα πιθανά πλούσια οφέλη που υπάρχουν όταν οι γενιές έρχονται κοντά. Δείχνει, επίσης, ότι η γηραιότεροι μπορούν να αναβιώσουν ενέργεια που έχουν χάσει εδώ και καιρό, αν οι περιστάσεις είναι σωστές και υπάρχει έμπνευση.

Ένα άρθρο σχετικά με τη συνεργασία του Jenks School και του Grace Living Center, μπορείτε να διαβάσετε κάνοντας κλικ εδώ

αναδημοσίευση: Anna’s Pappa blog