8+1 συμβουλές για να απογειώσεις το έργο σου


Γράφει η Αγγελική Μάλαμα

Έχεις μια καλή ιδέα, αλλά ψάχνεις πώς να συνεπάρεις με το κείμενό σου; 

Δες μερικά tips για να ξεκλειδώσεις πιο γλαφυρές περιγραφές που μπορείς να δώσεις στο κοινό σου και να αναδείξεις την ιστορία σου. Η χρήση βιωματικής γλώσσας μπορεί να απογειώσει τη γραφή σου!

  • συμβουλή 1 # Χρησιμοποίησε τις λέξεις για να δημιουργήσεις μία σύνδεση με όσες περισσότερες από τις 5 αισθήσεις μπορείς

Βάλε στόχο η περιγραφή σου να περιέχει τουλάχιστον τις τέσσερις από αυτές. Έτσι θα παρέχεις στον αναγνώστη σου μία πολύ πιο ζωντανή αφήγηση, μία ”μέθεξη” δηλαδή, όπως λένε θεατρικά, τη συμμετοχή του κοινού μέσα στο μήνυμα, στην ιδέα που θέλεις να αποδώσεις.

Είναι σημαντικό λοιπόν να περάσεις στον αναγνώστη σου τι βλέπεις, ακούς, μυρίζεις, αγγίζεις, γεύεσαι, ώστε μέσα από τις δικές σου αισθήσεις να μπορεί να τα βιώσει και εκείνος. 

π.χ Αποφεύγεις να γράψεις ”…πόνεσα όταν εκείνη με άφησε…” αλλά αντί αυτού: 

Είδα το αχνό χαμόγελο της να τρεμοσβήνει στα χείλη της όταν εκείνη μου ψιθύρισε τις λέξεις ”θέλω να φύγω.” Ένιωσα το λαιμό μου να με σφίγγει δυνατά. Ανοιγόκλεισα τα μάτια μου τόσο έντονα για να μην κλάψω, αλλά ένιωσα ένα καυτό δάκρυ να κυλά στο μάγουλο μου και καταλήγει αλμυρό στο πάνω χείλος μου.

Σε αυτό το κομμάτι ενσωματώνονται 4 αισθήσεις, η ακοή ”ψιθύρισε”, όραση ”είδα το αχνό χαμόγελο να τρεμοσβήνει”, αφή ”σφίγγει δυνατά” ένιωσα ένα καυτό δάκρυ” και γεύση ”αλμυρό”. Έτσι ο λόγος παίρνει ζωντάνια και παραστατικότητα.

Έτσι, τα μάτια του αναγνώστη θα γεμίσουν χρώματα, τα αυτιά του μουσικές και η μύτη αρώματα.

  • συμβουλή 2# Η χρήση της βιωματικής γλώσσας σε μία περιγραφή επιμένει στις λεπτομέρειες

Οι λεπτομέρειες είναι που θα δώσουν χρώμα και πνοή στο κείμενό σου. Χρησιμοποίησε επιρρηματικούς προσδιορισμούς. Δώσε ιδιαίτερη έμφαση στους χρονικούς. Εστίασε δηλαδή, στο να αποδώσεις μία πολύ συγκεκριμένη χρονική σειρά μιας κατάστασης με τις κατάλληλες λέξεις (χρονικά επιρρήματα, χρονικοί προσδιορισμοί). Φαντάσου την ολότητα του δημιουργήματός σου αποσπασματικά. Χώρισε δηλαδή μία πράξη (όπως θα έλεγε κάποιος θεατρόφιλος) σε επιμέρους νοητά τμήματα. Αυτή η περιορισμένη εστίαση μπορεί να σε βοηθήσει να κατανοήσεις πραγματικά τη λεπτομέρεια, ώστε να παρουσιάσεις τον κόσμο σου, μέσω της πένας σου, στα μάτια του αναγνώστη.

  • συμβουλή 3# Προτίμησε έννοιες μεταφορικές και νοήματα

Μερικές φορές ένα γραπτό χρειάζεται κάτι περισσότερο από πεζή γλώσσα—θέλεις να πάρει μια πιο ποιητική μορφή. Ο Γουίλιαμ Σαίξπηρ ήταν μάστορας της ποιητικής γραφής, δημιουργώντας μερικές από τις πιο όμορφες προτάσεις στη λογοτεχνία, χρησιμοποιώντας ιαμβικό πεντάμετρο με δομή κενού στίχου. Η συνυποδηλωτική χρήση της γλώσσας υπερβαίνει την κυριολεκτική σημασία. Μορφές λόγου όπως μεταφορές και παρομοιώσεις κάνουν συγκρίσεις με τις λέξεις σας, καθώς αυτές φέρνουν ρυθμό και θόρυβο στο κείμενο. Η υπερβολή και η προσωποποίηση μπορούν επίσης να δώσουν μεγαλύτερο βάθος και γραφικότητα σε αυτό που γράφεις, εμπλουτίζοντας τις λέξεις σου με ζωηρές λεπτομέρειες. 

Εδώ είναι μερικοί από τους πιο διαδεδομένους τύπους εικονιστικής γλώσσας:

  1. Παρομοίωση  Μια παρομοίωση είναι μια άμεση σύγκριση μεταξύ δύο πραγμάτων που συνήθως χρησιμοποιούν τις λέξεις σαν, όπως, ή ως.
  2. Μεταφορική έννοια  Μια μεταφορά είναι μια μη-κυριολεκτική σύγκριση που λέει ότι κάτι είναι κάτι άλλο. Για παράδειγμα: Όλος ο κόσμος είναι μια σκηνή.
  3. Ονοματοποιία Όρος που χρησιμοποιείται για τον χαρακτηρισμό λέξεων, των οποίων το φωνητικό σώμα είναι απομίμηση του πραγματικού ήχου του πράγματος στο οποίο αναφέρεται η λέξη. Τέτοιες είναι για παράδειγμα οι λέξεις τικ-τακ, μπουμπουνίζω, γαργάρα, τσιρίζω, φάπα και πολλές άλλες.
  4. Οξύμωρο  Το οξύμωρο είναι ένας συνδυασμός λέξεων με αντίθετους ορισμούς. Για παράδειγμα: π.χ. παλιά νέα.
  5. Ειρωνεία  Ειρωνεία είναι η αντίθεση ανάμεσα σε αυτό που φαίνεται να είναι πραγματικό, έναντι της πραγματικής πραγματικότητας. Όταν το κοινό γνωρίζει την αλήθεια και παρακολουθεί τον ήρωα μέσα στην άγνοιά του, τότε κάνουμε λόγο για τραγική ειρωνεία. 
  6. Υπερβολή  Μια υπερβολή είναι μια υπερβολική υπερβολή για να επισημάνω. Για παράδειγμα: Είναι τόσο λεπτή, όσο ένα φασόλι.
  7. Απέφυγε τα κλισέ 

Τίποτα δεν αφαιρεί τον αναγνώστη από μια καλή πρόταση, όσο μια κακή φράση. Η υπερβολική χρήση γνωστών φράσεων ή ιδιωματισμών μπορεί να μειώσει ένα κομμάτι γραφής. Χρησιμοποίησε τη δική σου γλώσσα για να δημιουργήσεις μοναδικές εικόνες για το κοινό σου, αντί να βασίζεσαι σε παλαιακές φράσεις, αργκό ή κοινά πράγματα. Η λογοτεχνική γλώσσα χαρακτηρίζεται από τη διαχρονική της αξία.

  • συμβουλή 4# Χρησιμοποίησε περιγραφικά ρήματα

Η αφήγηση και η περιγραφή συνδέονται στενά. Μπορούν να συνυπάρχουν στο ίδιο κείμενο ή ακόμα και στην ίδια περίοδο. Με τα περιγραφικά ρήματα θα πετύχεις τη μετάβαση από το ένα αφηγηματικό μέρος στο άλλο. Κυρίως, όμως μπορείς να  προκαλέσεις αγωνία και αναμονή (suspens) στον αναγνώστη με την επιβράδυνση της δράσης, αφού με την περιγραφή φαίνεται ότι σταματάει ο αφηγηματικός χρόνος. Δίνοντας το επείγον και αντίκτυπο στις επιλογές λέξεων σου, μπορείς να βοηθήσεις τους αναγνώστες να οραματιστούν το συγκεκριμένο στάδιο που δημιουργείς για αυτούς.

  • συμβουλή 5# Χρησιμοποίησε δεύτερο αφηγητή

Μπορείς για μερικά σημεία του κειμένου σου να ξεφύγεις από τον κύριο αφηγητή σου. Συγκεκριμένα, εάν ο αφηγητής είναι πρόσωπο, μπορείς για κάποια κεφάλαια ή σημεία να αλλάξεις τη γωνία εστίασης και να περιγράψεις την εξέλιξη μέσα από την οπτική κάποιου άλλου ήρωα. Αυτή η τακτική ενδείκνυται για να δοθεί έμφαση σε κάποιο βίωμα ή τραύμα, που θα ήταν πιο ενδιαφέρον να αποδοθεί κατευθείαν από τον ίδιο, και όχι από κάποιον εξωτερικό παρατηρητή. 

Και εδώ εύλογα θα αναρωτηθείς τι μπορείς να κάνεις αν έχεις επιλέξει το μοτίβο του παντογνώστη αφηγητή, ενός αφηγητή που δεν αποτελεί κομμάτι της ιστορίας αλλά δίνει όλες τις πληροφορίες με την ματιά του που βρίσκεται πανταχού παρούσα. Γνωρίζει τα πάντα και έχει πλήρη εποπτεία. Είναι πολύ ενδιαφέρον όμως ακόμα και εδώ να αλλάξεις την γωνία εστίασης από μηδενική σε εσωτερική, από τη ματιά του παντογνώστη σε αυτή κάποιου βασικού προσώπου. Είναι σαν να ξεφεύγεις από την ”θεϊκή” και ανέγγιχτη οπτική του παντογνώστη και να προσγειώνεσαι σε μία οπτική  γήινη και ανθρώπινη γεμάτη συναισθήματα και πάθη που ξεχυλίζουν. 

  • συμβουλή 6# Πρώτα γράφεις, μετά διορθώνεις

Όταν γράφεις βγάζεις από μέσα σου τα συναισθήματά σου, κάνεις κατάθεση ψυχής. Έχεις το δικαίωμα να σταμάτησεις για να σκεφτείς, όχι όμως για να διορθώσεις. Μείνε συγκεντρωμένος/η σε αυτό το οποίο θέλεις να εκφράσεις και μετά η διόρθωση θα γίνει συνολικά και οργανωμένα. Μη σε απασχολούν τα λάθη κατά την καταγραφή, καθώς σε αυτό το στάδιο, διορθώνοντας θα παράγεις λιγότερο από αυτό που θα μπορούσες να γράψεις. Με το να σε κατακλύζουν πάρα πολλές πληροφορίες την ίδια στιγμή, ο εγκέφαλός σου δεν μπορεί να διακρίνει τι είναι σημαντικό και τι όχι, επηρεάζοντας αρνητικά την κρίση σου. Έτσι και αλλιώς θα χρειαστεί να περάσεις το κείμενο πολλές φορές. Ο εκδοτικός στη συνέχεια θα διαβάσει το βιβλίο σου τουλαχιστον δύο φορές, όπου πέρα προφανώς από τα ορθογραφικά, από εξειδικευμένο και έμπειρο προσωπικό ανεπηρέαστο ως εξωτερικός παρατηρητής της δημιουργίας σου θα προτείνει διορθώσεις, ώστε να μπορεί να χαρακτηριστεί έτοιμο για σελιδοποίηση. Οι υπηρεσίες της επιμέλειας παρέχονται δωρεάν μέσα στο συνολικό πακέτο έκδοσης. Είναι λογικό όταν γράφουμε ένα βιβλίο  να μην μπορούμε να δούμε εντελώς αντικειμενικά το κείμενό μας και μάλιστα παρατηρείται ότι οι διορθώσεις γίνονται πιο εύστοχες όταν αφήνουμε ένα χρονικό διάστημα από τη στιγμή που θα γράψουμε ΤΕΛΟΣ μέχρι την επόμενη συνολική ανάγνωση. Προτείνεται να αφήσεις το γραπτό τουλάχιστον ένα μήνα και μετά να προχωρήσεις σε αυτοδιόρθωση και αν χρειαστεί να επαναληφθεί.

Μην Ξεχνάς! Η έκδοση ενός βιβλίου είναι μία ροή ιδεών μεταξύ συγκοινωνούντων δοχείων που είναι ο συγγραφέας και ο εκδότης που δεν είναι αντίθετα μεταξύ τους, αλλά απεναντίας είναι αλληλοσυμπληρούμενα. Εάν χρειαστεί αυτή η ανταλλαγή ιδεών μπορεί να πάρει λίγο χρόνο, αλλά αυτό δεν θα πρέπει να σε απογοητεύει, αντίθετα να σε ενθαρρύνει να “πετάξεις” όσο πιο ψηλά μπορείς.

  • συμβουλή 7# Κράτα τις προτάσεις και το νόημα απλό

Γράψε απλά. Ένα μυθιστόρημα μπορεί να παρέχει ατελείωτο χώρο για περιγραφή, επομένως η συμπίεση της χρήσης της γλώσσας, που αποτελεί βασικό παράγοντα για τη σύνταξη μίας πιο ποιητικής πεζογραφίας, πρέπει να χρησιμοποιηθεί σωστά προκειμένου να μη χαθεί το νόημα και να παραμείνει ευδιάκριτο. Οι μακροσκελείς προτάσεις με δύσκολο λεξιλόγιο θα μπερδέψουν την πεζογραφία σου και θα διαταράξουν τον ρυθμό της. Θυμήσου ότι πρέπει να ληφθεί υπόψη το είδος που γράφεις. Π.χ. ένας ποιητικός τρόπος γραφής μπορεί να απαιτεί περισσότερη συντομία από την κανονική πεζογραφία. Εκεί θα πρέπει να μάθεις να λες περισσότερα με λιγότερα. Από την άλλη σε ένα μυθιστόρημα, το νόημα περνάει έμμεσα, σχεδόν ασυνείδητα, μέσω της σταδιακής εξιστόρησης.

  • συμβουλή 8# Χρησιμοποίησε ζωντανές περιγραφές με σύνεση

 Οι ζωντανές περιγραφές μπορούν να βελτιώσουν τη γραφή σου, αλλά η υπέρβαση των λεπτομερειών σε άστοχα ίσως σημεία θα επιβραδύνει την αφήγησή σου και θα κατακλύσει τον αναγνώστη. Οι επιλογές των λέξεων σου όταν περιγράφεις με ζωντανό τρόπο θα πρέπει να χρησιμοποιούνται αποτελεσματικά και προσεκτικά, δίνοντας έντονη χροιά και ένταση σε σημεία που εξυπηρετούν την αφήγηση και προσδίδουν πνοή σε αυτή χωρίς τα επιμένουν όμως σε βαθμό που θα κουράσουν  τους  αναγνώστες σου. Είναι απαραίτητο ωστόσο να βάλεις τον αναγνώστη σου στο μυαλό σου και να δει τη σκηνή που του έχεις δημιουργήσει.

ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΣ Ο αναγνώστης, είναι πάντα  ο βουβός ήρωας που θα μιλήσει στο τέλος του βιβλίου σου…

Πηγές: https://www.masterclass.com, https://blog.bookbaby.com, https://www.masterclass.com/https://el.lightups.io/

Η συγγραφή δημιουργεί συναισθήματα που γρήγορα γίνονται αγάπη,
αρκεί να μη την ταυτίσετε με την ελπίδα της προσευχής που, τάχα, λύνει όλα τα προβλήματα.
Η συγγραφή δεν στηρίζεται μόνο σ’ αυτά που ξέρουμε αλλά και σ’ αυτά που ποτέ δεν γνωρίσαμε και τα ανακαλύπτουμε γράφοντας.
Στηρίζεται σ’ αυτά που θα μάθουμε αν είμαστε έτοιμοι να απολαύσουμε, χωρίς φόβο, το υπέροχο ταξίδι της.
Και συγγραφή είναι η συμμετοχή στις εκδοχές της ποικιλίας.
Είναι η ηδονιστική ευχαρίστηση του «κάνω κάτι που βγαίνει από μέσα μου».

Ξόδεψε τις στιγμές σου με τρόπο που να αισθάνεσαι υπερήφανος. Τόλμησε.

«Κι αν αποτύχω;» θα ρωτούσε κάποιος.
Η μόνη αποτυχία είναι να μην προσπαθήσεις. Είναι να αφήσεις τη στιγμή να χαθεί
και μαζί μ’ εκείνη να χαθούν και όλες οι προοπτικές που ανοίγονται…